Sistem pendidikan pondok merupakan antara
institusi pendidikan Islam yang bersifat formal dan mempunyai pengaruh yang
besar di kalangan masyarakat Islam di alam Melayu. Sistem pengajian pondok mula
berkembang sejak abad ke 18 Masihi hingga ke abad 20 Masihi.
Di
Tanah Melayu, sistem pengajiaan pondok berkembang pesat di Kelantan,
Terengganu, Kedah dan Perlis. Perkataan pondok diambil berdasarkan kepada
pondok-pondok atau rumah kecil yang dibina oleh pengasasnya berhampiran masjid
atau bangunan yang dijadikan kelas. Pondok ini dijadikan tempat tinggal bagi
pelajar atau mereka yang tinggal jauh dari tempat itu.
Terdapat
juga pondok yang dibina sendiri oleh pelajar yang membuktikan kesungguhan
mereka ingin belajar. Selepas tamat belajar, pondok itu diwakafkan pula kepada
pelajar lain.
Kelantan
mengalami perkembangan institusi podok yang amat ketara. Terdapat
berpuluh-puluh buah pondok terkenal di negeri tersebut seperti Pondok Pasir
Tumbuh, Pondok Lubuk Tapah, Pondok Bunut Payong, Pondok Bachok dan sebagainya.
Pondok-pondok
seperti ini mewarnai negeri Kelantan dengan nilai-nilai keagamaan dan lahir
ramainya tokoh-tokoh agama di negeri tersebut.
Tarikh tepat penubuhan pondok di Kelantan tidaklah diketahui, namun sistem ini telah muncul pada awal abad ke 19 Masihi. Ia bermula apabila Tuan Haji Abdul Samad Abdullah membina pondok pertama di Pulau Chondong yang terletak di Jalan Kuala Krai - Kota Bharu. Seterusnya pondok lain telah dibina oleh Haji Ismail di Machang.
Tarikh tepat penubuhan pondok di Kelantan tidaklah diketahui, namun sistem ini telah muncul pada awal abad ke 19 Masihi. Ia bermula apabila Tuan Haji Abdul Samad Abdullah membina pondok pertama di Pulau Chondong yang terletak di Jalan Kuala Krai - Kota Bharu. Seterusnya pondok lain telah dibina oleh Haji Ismail di Machang.
Pengajian
pondok di Kelantan dipelopori oleh ulama terkenal yang kembali dari Mekah dan
amat disanjung oleh masyarakat Kelantan pada masa itu itu. Jadi, tidak hairan
jika pengaruh mereka amat besar dan diyakini mengenai tahap keilmuan yang
dimiliki.
Ulama-ulama
Kelantan di Kota Bharu mulai pertengahan kedua abad ke 19 mengajar ilmu
tasawuf, feqah, usuluddin dan cabang-cabang ilmu linguistik.
Antara
mereka yang terkenal itu ialah Haji Abdul Samad Muhd. Salleh (Tuan Tabal,
1840-1891), Haji Wan Ali Abdul Rahman Khutam dan Haji Yaakob Abdul Halim.
Dengan
tertubuhnya Pondok Kubang Pasu, di Kota Bharu pada tahun 1850, Tuan Tabal telah
membawa kepada perkembangan dan meluaskan lagi pendidikan pondok di Kelantan.
Perkembangan
pondok di Kelantan mulai pesat selepas tahun 1909 berikutan kepulangan sejumlah
besar ulama negeri ini dari Patani dan Mekah. Ulama ini memainkan peranan
penting memperkembangkan sistem pondok dengan membuka pondok di kawasan mereka.
Nama-nama seperti Tok Selehor (Tuan Guru Syeikh Abdul Rahman), Tok Jelapang
(Tuan Guru Haji Ahmad) dan Haji Wan Musa adalah ulama terkenal di Kelantan.
Institusi
podok masih kekal di Kelantan, bahkan ada pondok berstatus moden yang
menawarkan sijil bertaraf diploma dan membolehkan pelajar menyambung pengajian
di lur negara.
No comments:
Post a Comment