Tamparuli merupakan sebuah pekan dan
daerah kecil yang terletak di daerah Tuaran, Sabah. Tamparuli mempunyai sebuah
pejabat daerah kecil sendiri untuk mengurus pentadbiran dan juga merupakan
sebuah mukim di daerah Tuaran. Kebanyakan penduduk di sini berbangsa
Kadazan-Dusun. Di samping itu, terdapat juga masyarakat berbangsa Cina dan
Melayu.
Jarak pekan Tamparuli ke bandar Kota
Kinabalu adalah lebih kurang 36 kilometer, manakala jarak pekan Tamparuli ke
pekan Tuaran adalah 9 kilometer.
Tamparuli terkenal dengan daya tarikannya
iaitu mempunyai jambatan gantung terpanjang, dengan terciptanya lagu Jambatan
Tamparuli, yang kini menjadi lagu kegemaran bagi kaum Kadazan Dusun. Lirik asal
lagu Jambatan Tamparuli dicipta oleh Justin Lusah iaitu penyanyi tempatan yang
terkenal di Sabah.
Asal-usul nama ‘Tamparuli’ mempunyai versi
yang berbeza daripada pelbagai cerita masyarakat setempat. Versi asal yang
paling popular ialah pekan Tamparuli dinamakan sempena jambatan sementara yang
dibina bagi menggantikan jambatan yang rosak.
Ketika bertemu dengan penduduk, pegawai
Inggeris yang terlibat dalam pembinaan tersebut memberitahu kepada penduduk bahawa
jambatan itu hanya “temporary” (sementara). Perkataan “temporary” itu sering diucapkan
penduduk di kawasan berkenaan sehingga ia kemudiannya menjadi sebutan “tamparuli”.
Versi kedua, semasa pendudukan Jepun di
Sabah pada tahun 1942 hingga tahun 1944. Pada masa itu, kawasan Tamparuli telah
digunakan oleh tentera Jepun sebagai pangkalan untuk kenderaan berat seperti
lori trak. Kemudian, penduduk setempat memanggil kawasan tersebut dikenali
sebagai Tempat Lori sehinggalah ia dinamakan Tamparuli.
Menurut sumber lain, pekan Tamparuli juga
mendapat nama dari perkataan yang dikenali sebagai ditampar oleh air dan,
nama ini berasal dari perkataan Brunei, iaitu pedagang dari Brunei yang datang
ke Tamparuli mempunyai masalah untuk naik ke hulu kerana aliran air sungai yang
deras. Ayat ditampar oleh air seterusnya dijadikan nama Tamparuli.
Pekan Tamparuli pada asalnya dikenali
sebagai Bontoi (sebenarnya merujuk kepada sebuah kampung kecil di
kawasan itu) dan, Bontoi nama kampung bermaksud sebuah jambatan yang
dipercayai telah wujud lebih daripada 200 tahun yang lalu sebelum disebut
Tamparuli.
Dari sebuah kampung kecil, Tamparuli
kemudian berkembang menjadi sebuah pekan. Perubahan itu berlaku selepas
beberapa peniaga dari luar, terutamanya di kalangan orang Cina dari Tuaran
telah menubuhkan beberapa kedai kayu kecil pada tahun 1930-an.
Pekan Tamparuli dipercayai telah ditubuhkan
dan dibangunkan di kawasan bekas tapak ladang getah oleh sekumpulan keluarga
Cina sekitar tahun 1920-an sehingga 1930-an.
Pekan itu juga dibina di tepi seberang
sungai berhampiran dengan tempat yang disebut Bontoi dan menjadi lokasi tempat
letak lori pada waktu malam semasa pendudukan Jepun. Semasa pendudukan
orang Inggeris, bangunan rumah kedai kayu terawal di pekan Tamparuli dibina
pada tahun 1946, setahun selepas Perang Dunia Kedua. Rumah kedai
bersejarah Tamparuli yang ditulis pada bahagian konkrit dipercayai telah siap
pada 5 September 1954.
Baca juga:
Salah faham tentang Jambatan Gantung Tamparuli
Sejarah nama Tamparuli
Masjid Tamparuli, Sabah
Kisah tragis pembinaan Jambatan Tamparuli
No comments:
Post a Comment